Viyana tarihi denince akla ilk etapta, hikayesi MÖ 400’lerde Kelterle başlayıp, yaklaşık 500 yıl sonra Romalılarla devam eden, tarihe Kavimler Göçü olarak geçen büyük göç dalgası esnasında birçok farklı milletin geçtiği bu toprakların hikayesi gelir. İsminin kökenleri Vindobona ve Venia ile bağdaştırılan, Babenbergler ve Habsburgların tarihine damga vurdukları, yaklaşık üç asır önce teslim alabilmek arzusuyla ikinci kez kapılarını zorlayanların torunlarının ekmek kapısına dönen, Birinci Cihan Harbi’nin fitilini ateşleyen o talihsiz kararın verildiği, İkinci Cihan Harbi esnasında yakılıp yıkıldıktan sonra yeniden yapılandırma çalışmaları neticesinde stratejik ve bir ticaret merkezi olarak sürekli değer kazanan Avrupa’nın kalbindeki Viyana şehrinin tarihi elbetteki detaylıca ele alınmaya ve öğrenmeye değer önem arz etmektedir.

 >>> Viyana tarihi kronolojisi <<< 

Kısa Viyana tarihi kronolojisi. Kaynak: [1]. Tercüme: Muratcan Gümüş, www.muratcangumus.com.

Viyana Belediyesi’nin 25 yıldan uzun bir süredir her sene düzenli olarak çıkardığı ve istatistiklere dayanarak farklı konularda bilgiler verilen broşüre göz gezdirirken, yukarıda gördüğünüz ve Türkçe’ye tercüme etmeye çalıştığım bir kısa Viyana tarihi kronolojisi dikkatimi çekti. Bu görselden yola çıkarak, önemli olduğunu düşündüğüm diğer tarihi olayları da ekleyerek, daha kapsamlı bir Viyana tarihi kronolojisi hazırlamaya karar verdim ve ortaya, birazdan okuyacağınız satırlar çıkmış oldu.

Viyana tarihi kronolojisi

 #  MÖ 400: Yüksek bir kültüre sahip olan Keltler kalmak için bölgeye gelen ilk kavim oldular. ^[2]

 #  MS 50: Keltlerden yaklaşık 500 yıl sonra gelen Romalılar, burada Germen kavimlerine karşı Pononia (Pannonien) eyaletinin korunmasını üstlenmesi amacıyla, günümüz Viyana şehir merkezinde, Tuna yakınlarında bulunan Kelt yerleşim merkezi ‘Vindobona‘yı bir askeri kampa çevirdiler. Bu garnizon 395 yılına gelindiğinde Gotlar (Goten) tarafından tahrip edildi. ^[2],[10]  

Viyana tarihi: Tuna kenarında, günümüz Viyana topraklarında bulunan Vindobona. Kaynak: [5].

Döneme ait belgelerde Vindobona ismi Tuna Nehri üzerinde bulunan bir Roma askeri kampı ve 10. lejyon’un (garnizon) konumlandığı mevkiyle bağdaşlaştırılmaktadır. Bugünkü Viyana’nın üçüncü (3.) bölgesinde ise Vindobona‘nın sivil yerleşim merkezi bulunmaktaydı. ^[4]

1870 yılında gün yüzüne çıkarılan ve Hoher Markt’ta bulunan Roma Müzesi’nin (Römer Museum) alt katında sergilenen Roma Harabeleri’nin yanı sıra Michaela Meydanı’nda yapılan kazılar sonucu ulaşılan Romalılara ait duvar kalıntıları, Vindobona‘nın bu coğrafyadaki varlığı üzerine hiçbir kuşkuya meydan vermemektedirler.

Albertina Müzesi‘nin hemen önünde bulunan Albertina Meydanı’ndaki (Albertina Platz) Albrecht Çeşmesi’nde (Albrechtsbrunnen) sol tarafta Latince’de “Tuna” (Nehri) anlamına gelen Danubius‘un ve sağ tarafta ise Vindobona‘nın kişilik bulmuş halleri her ikisi arasındaki bağlantıya vurgu yapmaktadır. ^{[4], [6]} 

Viyana tarihi: Albertina meydanında bulunan Albrecht Çeşmesi (Albrechtsbrunnen ya da Danubiusbrunnen). Solda Danubius, sağda Vindobona figürü. Kaynak: [13].

 #  Romalıların çekilmesiyle beraber tarihe Kavimler Göçü olarak geçen olay esnasında birçok kavim Viyana’dan geçti. ^[2]

 #  881: Magyarlara karşı savaşın yapıldığı mevkinin ismi belgelere Venia (Wenia) olarak geçti. Bu isim günümüzde şehrin ortasından geçerek Tuna Kanalı’a dökülen ve Wien(fluss) olarak bilinen nehrin Keltler dönemindeki karşılığı Vedunia‘dan (“Waldbach”) türemiştir. ^{[2], [10], [33]}  

 #  1 Kasım 996: Belgelerde ilk defa “Avusturya” için Ostarrichi ismi kullanıldı. ^[2]

Ostarrichi kelimesinin ilk defa kullanıldığı 1 Kasım 996 tarihli belge (2. satırda kırmızıyla işaretli sağdan 3. kelime). Kaynak.

Viyana Üniversitesi’nde görev yapan Prof. Karl Vocelka, Österrreichische Geschichte (Avusturya Tarihi) isimli kitabında, döneme ait bazı diğer belgelerde ise Avusturya için “Austria” isminin kullanıldığını belirtmektedir. 

Viyana tarihi – Babenbergler ve Viyana

 #  1147: Günümüz itibarıyla Viyana’nın simgelerinden biri olan Aziz Stefan Katedrali‘nin (Stephansdom) ibadete açılışı. ^[25]

 #  1150: Dönemin “Avusturya” hükümdarları Babenbergler Viyana’yı rezidansları olarak seçtiler. ^[2]

Viyana tarihi: 1834 tarihli resimde ilk Babembergli I. Leopold, Kayser II. Otto’yu kurtarıyor. Kaynak: [13].

 #  12. yy.’ın sonu: Bir hayli genişleyen şehrin sınırları bugunkü Ring Bulvarı’na (Ringstraße) kadar ulaştı. ^[2]

 #  1190’lı yıllar -1240 arası: Şehri çevreleyen surların yapımı. ^[19]

 #  1137: Viyana ilk defa şehir olarak anıldı ve belirli haklara kavuştu.

Viyana tarihi – Habsburgların başkenti Viyana

 #  1282: Rudolf I. von Habsburg’un Roma-Cermen kralı olarak tahta çıkmasıyla beraber Viyana, 1918 yılına kadar Avusturya tarihine yaklaşık 600 yıl damgasını vuracak olan Habsburg Hanedanı‘na ev sahipliği yapmaya başladı ve Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu’nun hükümranlık kenti oldu. ^[2]

 #  1326: Şehrin üçte ikisini (2/3) harap eden büyük bir yangın kayıtlara geçti. ^[2]

 #  1365: Avusturya Dükü IV. Rudolf tarafından kurulan Viyana Üniversitesi vasıtasıyla ilerleyen dönemlerde gerek Viyana gerekse de Avusturya’ya uluslararası alanda önem kazandıracak bir bilimsel merkez hayata geçirilmiş oldu ^[22]. 1886 yılına gelindiğinde üniversiteye bağlı olarak Şarkiyat Enstitüsü (Orientalisches Institut) kuruldu. ^[10]

Viyana tarihi: Viyana Üniversitesi’nin 600. kuruluş yıl dönümü kutlamaları, 1965. Kaynak: [13].

Bu da ilginizi çekebilir

Viyana’da üniversite eğitimi üzerine;

Sıkça Sorulan Sorular – Viyana’da üniversite

 #  1389: Viyana’da birçok salgın hastalıkla mücadele adına bir kanalizasyon sistemi inşa edildi. ^[2]

 #  1469: Viyana’da piskoposluk kuruldu. 1723’te kurulan başpiskoposlukla beraber Viyana katolik bir din merkezine dönüştü ^[1],[10]

Viyana tarihi – 1529 I. Viyana Kuşatması

 #  1529 I. Viyana Kuşatması: Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı Ordusu Viyana kapılarına dayanarak I. Viyana Kuşatması‘nı başlatsa da, başarısızlıkla sonuçlandı.

Viyana tarihi: I. Viyana Kuşatması’ndan kalma Türk gülleleri. Fotoğraf: © Muratcan Gümüş, Augustinstuben, Ekim 2018.

Viyana tarihi – İlk Viyana şehir planı

 #  1547: İlk şehir planları Augustin Hirschvogel tarafından tamamlandı. ^[9]

Viyana tarihi: İlk Viyana şehir planları 1547 yılında Augustin Hirschvogel tarafından tamamladı. Kaynak: Wikipedia.at

 #  1609: Viyana’nın ilk kuşbakışı perspektifi Jakob Hoefnagel tarafından çizildi. [21]

Viyana tarihi: 1609 yılında Jakob Hoefnagl tarafından çizilen Viyana’nın kuşbakışı perspektifi. Kaynak: Wikipedia.at

 #  1679: Büyük Veba Salgı‘nında 100.000’e yakın insan hayatını kaybetti. 29 Ekim 1693’te Graben Caddesi’nde bulunan Veba Anıtı’nın açılışı gerçekleşti. [12]

1679 Viyana veba salgınını konu alan resim. Sağ arka planda Viyana şehri. Kaynak: [13]

Viyana tarihi – 1683 II. Viyana Kuşatması

 #  1683: Kara Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu Viyana kapılarına dayanarak II. Viyana Kuşatması‘nı başlattı. Polon Kralı Jan III. Sobieski’nin başında bulunduğu orduların yardımıyla 12 Eylül 1683 tarihinde Türkler nihai bir yenilgi alarak geri püskürtüldüler.

Viyana tarihi: 1683 II. Viyana Kuşatması sonrasını tasvir eden tablonun ortasında yardıma gelerek şehri Türklerden kurtaran ordunun başında bulunan Polon Kralı III. Jan Sobieski ve diğer komutanlar. Kaynak: [13]

 #  1685: Viyana’nın ilk kafesini açma yetkisi 17 Ocak 1685 tarihinde, II. Viyana Kuşatması esnasında ve ilerleyen dönemlerde güzel Türkçesiyle Avusturya adına Osmanlı saflarında ajanlık yapmış olan 1640 İstanbul doğumlu Johannes Diodato (Johannes Deodat ya da Owanes Astouatzatur) isminde bir Ermeni’ye verildi. ^[26]

Şehrin IV. bölgesinde bulunan ve Viyana’nın ilk kafesini kuran Johannes Diodato’nun ismini taşıyan park. Fotoğraf: © Muratcan Gümüş, Mayıs 2018.

Avusturya UNESCO Komisyonu tarafından 2011 senesinde Avusturya’nın Manevi Kültür Mirası Listesi’ne eklenen Viyana’nın kafe kültürü, bu kültürün Viyana‘ya gelişinin II. Viyana Kuşatması ile bağları, Viyana’nın ilk kafesi, bazı tarihi Viyana kafeleri ve buralarda bulabileceğiniz kahve çeşitleri hakkındaki bilgilere Viyana kafeleri başlıklı yazıdan ulaşabilirsiniz.

 #  1688: Gaz lambalı ilk umumi aydınlatma sistemi.

 #  1695: Schönbrunn Sarayı yapımına başlandı. ^[18]

1714 yılında Schönbrunn Sarayı manzarası.  Kaynak: [13]

 #  1700 civarları: Yeni binaların şehrin genel görüntüsüne uygun olarak yapılmaları maksadıyla imar durumu düzenlemeleri yapıldı. ^[2]

 #  1718: Osmanlı-Avusturya Savaşları Pasarofça Antlaşması ile son buldu.

Viyana tarihi – Barok dönemi

 #  18. yy: Barok mimari Viyana’da altın çağını yaşadı. Bu stilde yapılan en ünlü yapılar İmparator IV. Karl ve kızı İmparatoriçe Maria Theresia döneminde hayata geçirildi. ^[2]

 #  1723: Viyana’da başpiskoposluk kuruldu. ^[10]

 #  1737: Karl Kilisesi‘nin (Karlskirche) tamamlanması

Viyana tarihi: 1721 tarihli Karl Kilisesi çizimleri.  Kaynak: [13]

 #  1752: Günümüz itibarıyla dünyanın hâlâ ayakta olan en eski hayvanat bahçesi olarak bilinen Schönbrunn Sarayı Hayvanat Bahçesi Habsburglar tarafından açıldı. ^[27]

Viyana tarihi: Schönbrunn Sarayı Hayvanat bahçesinde maymunları seyreden meraklı kalabalık, 1910 civarları. Kaynak: [13]

 #  1754: İmparatoriçe Maria Theresia tarafından ticaret ve diplomasi alanındaki ihtiyaca karşılık vermek üzere şark dillerinin öğretildiği Şark Dilleri Akademisi (Orientalische Akademie) kuruldu. Bu kuruluş ile beraber ilerleyen dönemlerde Viyana Diplomasi Akademisi‘ne (Diplomatische Akademie Wien) dönüşecek dünyanın diplomat yetiştiren ilk okulu kurulmuş oldu. Türkçe, burada eğitim gören geleceğin diplomatları için zorunlu dersti. ^{[2], [10], [28]}

 #  1762: senesinde daha henüz altı (6) yaşında olan Wolfgang Amadeus Mozart, ilk konserini Schönbrunn Sarayı Spiegelsaal’de İmparatoriçe Maria Theresia’nın huzurunda verdi. ^[2], [29]

Viyana tarihi: Altı yaşındaki Mozart’ın ilk konseri. Schönbrunn Sarayı, 13.10.1762. Kaynak: [13]

 #  1774: Maria Theresia tarafından ders zorunluluğu (Unterrichtspflicht) getirildi (Avusturya Eğitim Sistemi). ^[17]

 #  1795: Dünyanın en büyük grafik koleksiyonuna ev sahipliği yapan Albertina kuruldu.

Viyana tarihi: Günümüz itibarıyla Albertina grafik koleksiyonunun bulunduğu bina, 1949. Kaynak: [13]

 #  18. yy.’ın ortaları: Günümüz itibarıyla ‘Gürtel’ olarak bilinen eski şehrin dış surlarının içinde kalan banliyölerle beraber Viyana’da toplamda 200.000 kişi yaşamaktaydı. Bu, aynı zamanda Viyana’yı dünyanın en büyük şehirleri listesinde dördüncü (4.) sıraya yerleştirdi. ^[2]

Viyana tarihi – Napolyon’un Viyana’yı işgali

 #  1789 Fransız İhtilali her ne kadar Viyana’ya doğrudan bir etki etmemiş olsa da, karmaşadan faydalanan ve kendini imparator ilan eden Napolyon, 1805 ve 1809 yıllarında Viyana’yı iki kez işgal etti ve her iki kez de Schönbrunn Sarayı’nda kaldı. ^[2]

Viyana tarihi: Napolyon Schönbrunn Sarayı önünde ordularının başında, 1809. Kaynak: [13]

 #  1804: Napolyon’un kendisini imparator olarak ilan etmesi İmparator II. Franz’ı kızdırdı ve durumu protesto ederek Avusturya İmparatorluğu‘nu ilan etti ve 1806’da Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu tacını bıraktı. Böylece Avusturya’nın Alman İmparatorluğu ile yüzyıllardan beri süregelen bağı sona ermiş oldu. ^[2] Bu olayla beraber artık resmen Avusturya’dan bahsetmek mümkün oldu.

Viyana tarihi – 1814/1815 Viyana Kongresi

 #  1814/15 Viyana Kongresi, Avusturya’nın başkenti Viyana‘da Avusturya Başbakanı Metternich‘in başkanlığında gerçekleşti. Bu kongrede Napolyon’u yenen güçler Avrupa’yı yeniden düzenlemek için biraraya geldiler. ^[2]

Viyana tarihi – Biedermeier, Mart öncesi ve 1848 devrimi

 #  Biedermeier: Kısıtlı politik haklara sahip burjuvazinin kültür alanında büyük söz sahibi olduğu ve kapsamlı sansürler nedeniyle ise halkın sınırlı fikir özgürlüğüne sahip olduğu bir dönem olarak tarihe geçti. Bu dönem aynı zamanda gelmekte olan Mart 1848 devrimin ayak seslerinin duyulması nedeniyle Mart Öncesi (Vormärz) olarak da anılır. ^[2]

 #  1800’lü yıllarda Viyana’nın 250.000 olan nüfusu kısa bir zaman içerisinde ikiye katlandı. Bu hızlı nüfus artışının ve sanayileşmenin beraberinde getirdiği sorunlar toplumun alt kesimleri için büyük bir sefalet ve bu da Mart 1848 devriminin önemli nedenlerinden biri anlamına gelmekteydi. ^[2]

 #  06.11.1815: İmparator Franz Joseph tarafından maden ve inşaat mühendislerinin yanı sıra askeri mühendis yetiştirmek üzere k.k.Polytechisches Institut kuruldu. 1872 yılında “Technische Hochschule” olarak değiştirilen ismi, 1975 yılında Technische Universität Wien (Viyana Teknik Üniversitesi) oldu.

Viyana tarihi: Resmin sağında Viyana Teknik Üniversitesi, solunda Karl Kilisesi, 1850 öncesi. Kaynak: [13]

 #  Mart 1848 Devrimi kanlı bir şekilde bastırıldı, Viyana‘ya verilen özerklik sonucunda belediye hizmetleri alanında kendi kendini yönetme hakkına kavuştu. Bu olay Viyana için büyükşehirliğe giden yolda atılmış önemli bir adımdı. ^[2]

Viyana tarihi: Mart 1848 Devrimi’nde yağmacı bir gruba müdahale eden askerler, Mart 1848. Kaynak: [13]

Viyana tarihi – İmparator I. Franz Joseph

 #  Aralık 1848: 1830 yılında Schönbrunn Sarayı‘nda dünyaya gelen ve yine Schönbrunn Sarayı’nda vefat ettiği 1916 senesine kadar 68 sene hüküm süren bir Habsburglu olan Franz Joseph 18 yaşında tahta çıktı. Franz Joseph ismi, sıkı merkezi yönetim biçimi ile bağdaştırılacaktı. ^[16]

Franz Josef taç giyme töreni, 2 Aralık 1848, Olomouc. Kaynak: austria-forum.org

 #  1850: Viyana banliyöleri şehre dahil edilerek şehir sekiz bölgeye genişletildi.

Viyana tarihi – Osmanlı tarihi uzmanı Oryantalist Joseph von Hammer-Purgstall

 #  1856: Osmanlı tarihini daha öncesinde hiç bu kadar olmadığı bir şekilde kapsamlı yazan Avusturyalı Oryantalist Joseph von Hammer-Purgstall Viyana’da vefat etti.

Viyana tarihi – Viyana’nın meşhur Ring Bulvarı’nın yapımı

 #  29 Mart 1858: 20 Aralık 1857 tarihinde İmparator Franz Joseph tarafından imzalanan belge itibarıyla tarihi Viyana şehir merkezini (Birinci bölge ya da I. Bezirk) çevreleyen eski şehir surlarının yıkımına başlandı. Şehir surlarının yerine bugünkü Ring Bulvarı (Ringstraße) yapıldı. ^[30]

 #  1862: Viyana Ring Bulvarı üzerinde İngiliz bahçe stilinde Viyana Şehir Parkı yapıldı. Yine aynı yıl içerisinde Viyana Belediyesi İstatistik Dairesi açıldı.

Viyana tarihi – Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun doğuşu

 #  1867: Macaristan ile varılan antlaşma sonucunda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu doğdu ve Viyana, Tuna Monarşisi’nin başkenti oldu. ^[3]

Viyana tarihi: İmprator I. Franz Joseph ve eşi İmparatoriçe Elisabeth’in Budapeşte Kalesi’nde Macaristan Kralı olarak taç giydikleri tören sonrası, 1867. Kaynak: [13]

Viyana tarihi – Büyüyen ve gelişen Viyana

 #  24 Eylül 187: Viyana’nın her geçen gün daha da artan içme suyu ihtiyacını karşılayacak 95 km uzunluğundaki 1. İçme Suyu Boru Hattı’nın (I. Hochquellenleitung) açılışı İmparator I. Franz Josef tarafından yapıldı. Açılış münasebetiyle, günümüz itibarıyla Kahramanlar Meydanı’nın hemen yanı başında bulunan ve sadece borudaki su basıncından faydanılan bir püskürtmeli havuz yaptırıldı (Hochstrahlbrunnen). [31]

Viyana tarihi: Hochstrahlbrunnen, tahminen 1873. Kaynak: [13]

 #  1873: Londra (1851, 1862) ve Paris’ten (1855, 1867) sonra beşinci Dünya Sergisi (Wiener Weltausstellung) ilk defa Almanca konuşulan coğrafyada, Viyana’da gerçekleşti. [15]

Viyana tarihi: 1873 Viyana Dünya Sergisi planı. Kaynak: Wienbibliothek

 #  1883: Kilit taşı II. Viyana Kuşatması‘nın 200. yıl dönümü olan 12 Eylül 1683’te koyulan ve Viyana Belediye Binası (Wiener Rathaus) hizmete açıldı. ^[3] Kayıtlara geçen ilk belediye binası ise 1280’li yıllarda Wollzeile’de, ikincisi ise 1316’dan itibaren ‘Eski Belediye Binası’ olarak bilinen Wipplingerstrasse’de bulunan yapılardır. ^[20] 

 #  1890: Banliyöler şehre dahil edildi ve buralar ile şehir merkezi arasındaki bugün yerinde Gürtel bulunan surlar yıkıldı. Monarşiyi oluşturan ülkelerden Viyana’yı hedefa alan yoğun bir göçün başlamasının sonucu olarak şehrin nüfusu hızlı bir şekilde artış gösterdi ve 1.300.000’e ulaşan bir rakam ortaya çıktı. Kültürel ve ekonomik alanlarda büyük ilerlemeler kaydeden Viyana şehrinde bunun faturasını ise, büyük çoğunluğu şehrin su şebekesinin geçmediği bölgelerde küçük konutlarda, 8-10 kişinin bir odayı paylaştıkları şartlarda Viyana’da yaşamak zorunda kalan göçmen işçiler ödemek zorunda kaldılar. ^[3]

 #  1897: Viyana’nın dev dönme dolabı (Wiener Riesenrad) inşası.

Viyana tarihi: Wiener Riesenrad’ın inşası, 1897. Kaynak: [13]

 #  19. yy’ın sonları: Şehir tren hattı (bugünkü U6 metro hattı) ve ilk elektrikli umumi aydınlatma sistemi hizmete girdi. ^[3]

 #  1889: Avusturya Sosyal Demokrat Partisi’nin (SPÖ) kurulması ile ilerleyen dönemlerde işçiler siyasi hayatta boy göstermeye başladılar.

 #  1907: Erkekler için genel seçme hakkı yürürlüğe girdi (Kadınlar için bkz. 1916). ^[3]

 #  2 Aralık 1910: 2. içme suyu boru hattı Viyana Belediye Binası Tören Salonu’nda yapılan kutlamayla İmparator I. Franz Josef tarafından hizmete açıldı. Bu münasebetle belediye binası önünde bulunan püskürtmeli havuzun suyu ilk defa bu boru hattından sağlandı. ^[32]

Viyana tarihi – Nüfus rekoru

 #  1910 civarları: Viyana nüfusu tarihindeki rekoru kırarak 2.000.000 seviyesine ulaştı. Şehirde yaşayanların %42’si Almanca’dan farklı bir anadile sahipken, 100.000 kişi ile Çekler en büyük yabancı grubu oluşturdu. ^[2] Nüfus bakımından Viyana, dönemin dünyanın en büyük beşinci kenti oldu.

 #  1912: İslamiyet Avusturya’da resmi din olarak tanındı. ^[3]

Viyana tarihi – I. Dünya Savaşı ve Habsburg Monarşisi’nin sonu

 #  28 Haziran 1914: İmparator I. Franz Joseph‘in oğlu Arşidük Franz Ferdinand ve eşi Saraybosna’da suikasta uğrayarak hayatlarını kaybettiler. Bu olay I. Dünya Savaşı‘na kapı araladı. ^[16]

Viyana tarihi: Saraybosna’da Franz Ferdinand ve eşine düzenlenen suikastı konu alan resim. Kaynak: [13]

 #  1918: I. Dünya Savaşı sona erdi. Siyasi ve askeri sonuçları itibarıyla Habsburg Monarşisi‘nin sonunu getirdi. ^[16] Monarşinin çökmesi aynı zamanda Viyana’nın artık küçük bir devletin (Avusturya) başkenti olduğu anlamına gelmekteydi. ^[3]

 #  Son imparator I. Karl, tahtı bıraktığına ve Habsburg Hanedanı hakimiyetine son verdiğine dair antlaşmayı 11 Kasım 1918 tarihinde Schönbrunn Sarayı’nda imzaladı. “Atalarım 700 yıl önce İsviçre’den Avusturya’ya gelmişlerdi, 700 yıl sonra aynı yolu geri gidiyorum” diyerek 24 Mart 1919’ta ailesiyle beraber Avusturya’yı terk ederek İşviçre’ye sürgüne gitti. (Kaynak)

Viyana tarihi: Son imparator I. Karl veda konuşması. Kaynak: kurier.at

Viyana tarihi – I. Cumhuriyetin ilanı

 #  12 Kasım 1918: Avusturya Cumhuriyeti başkent Viyana’da ilan edildi (Republikgründung). ^[3]

Viyana tarihi: 12.11.1918 I. Cumhuriyetin ilanı, parlamento binası önündeki insan yığınları. Kaynak: [13]

 #  1919: Kadınlar için genel seçme hakkı yürürlüğe girdi. ^[3]

Viyana tarihi – Kızıl Viyana

 #  1919: Belediye seçimlerinde Sosyal Demokrat Parti (SPÖ) çoğunluğu sağladı ve Jakob Reumann belediye başkanı seçildi. Böylece Viyana’nın dünya genelinde “Kızıl Viyana (Rotes Wien)” olarak nam saldığı dönem başlamış oldu. ^[3] 

 #  1922: Viyana Avusturya’nın bir eyaleti oldu. ^[3]

Viyana tarihi – Avusturya’nın ilhakı ve demokrasinin sonu

 #  193o‘lu yıllarda Viyana’da ekonomik ve politik kriz büyüdü.

 #  1933: Parlamento fes edildi.

 #  Mart 1938: Avusturya Hitler tarafından Almanya’ya katıldı (Anschluss). ^[16] Viyana, “Büyük Viyana” adında bir idare birimine (Reichsgau) dönüştürüldü. ^[3] Bu olay aynı zamanda ülkenin elit tabakası, nasyonal sosyalist rejimi karşıtları ve Yahudilerin sürülmeleri ve öldürülmeleriyle son bulacak olaylar zincirinin de başlangıcıydı aynı zamanda. ^[16] Versay Antlaşması gereği Avusturya’nın Almanya’ya bağlanması yasaklanmış olmasına rağmen, gözlemci devletler bu durumu sadece diplomatik olarak protestoyla yetindiler.

Viyana tarihi: Avusturya’nın ilhakı, Mart 1938. Hitler’i coşkuyla karşılayan Viyanalılar. Kaynak: [13]

Viyana tarihi – II. Dünya Savaşı ve Viyana

 #  Eylül 1939: II. Cihan Harbi başladı. Bu savaş Viyana’da 200.000 insanın hayatına mal oldu. ^[3]

 #  Nisan 1944‘ten sonra gerçekleşen 50’den fazla hava saldırısı sonucu Viyana büyük tahribat gördü ^[3]

Viyana tarihi – II. Dünya Savaşı ve Viyana açısından sonuçları

 #  13 Nisan 1945: Viyana Kızıl Ordu tarafından kurtarıldı. Bu olayın anısına Schwarzenberg’teki Kahramanlar Anıtı dikilmiştir.

Viyana tarihi: 09.05.1945 tarihli fotoğraf, Viyana’nın Kızıl Ordu tarafından kurtarılması münasebetiyle Peterskirche’de düzenlenen şükran ayinine katılan Viyanalıları göstermekte. Kaynak: [13]

 #  1945: II. Cihan Harbi’nin sona ermesiyle Viyana; Müttefik Devletler Büyük Britanya, Sovyetler, Fransa ve ABD tarafından dört ayrı işgal bölgesine ayrıldı. 

 #  1945: Enkaz kaldırma ve savaşta ağır darbe alan şehrin altyapısını tekrar inşa etme çalışmaları savaşın sonuçlanmasından hemen birkaç gün sonra başlatıldı. Çok kısa bir zaman içerisinde halkın yaşam koşullarının iyileştirilmesi adına büyük yol kat edildi. ^[3]

Viyana tarihi: II. Dünya Savaşı sonrası enkaz kaldırma ve yeniden yapılandırma çalışmaları. Kaynak: [13]

Viyana tarihi – II. Cumhuriyetin ilanı

 #  Nisan 1945: II. Cumhuriyet ilan edildi ve yeni bir başlangıcın ilk adımı atılmış oldu. ^[X11]

 #  1954: Viyana şehrinin bugünkü haliyle 23 bölgeye (Bezirke) ayrılması kararlaştırıldı.

Viyana tarihi – Avusturya ve özgürlük

 #  15 Mayıs 1955: Avusturya Devlet Sözleşmesi (Staatsvertrag) Viyana’da, Belvedere Sarayı‘nda imzalandı. ^[3]

Avusturya Devlet Sözleşmesi (Staatsvertrag) imza töreni sonrası, ortada Dışişleri Bakanı Leopold Figl, 1955. Kaynak: austria-forum.org

 #  26 Ekim 1955: Son işgal kuvvetleri Avusturya’dan ayrıldı ve ülke ebedi tarafsızlık ilkesini benimsedi. ^[3]

 #  1957: Uluslararası Atom Enerjisi Komisyonu Viyana’da.^[3]

Viyana tarihi – Türklerin ve diğer yabancı işçilerin Viyana’ya gelişi

 #  15 Mayıs 1964: Türkiye ve Avusturya arasında ilk misafir işçi sözleşmesi imzalandı. ^[3]

Bu da ilginizi çekebilir
Türklerin Avusturya’ya göç tarihine ışık tutan sergi burada:

„Viyana Şehir Müzesi“

Viyana tarihi – Büyük projeler dönemi

 #  1965: OPEC Viyana’da. ^[3]

 #  1972: Yüzyılın projesi olarak, Viyana’nın sel baskınlarına karşı korunması adına Neue Donau projesi uygulamaya kondu. ^[3]

 #  5 Kasım 1978: Viyana yakınlarında bulunan Avusturya’nın ilk ve tek nükleer santralinin kaderi yapılan halk oylamasında belirlendi. Yaklaşık 30.000 oyluk kıl payı bir fark nedeniyle santral hiçbir zaman faaliyete geçirilmedi. ^[24]

 #  1978: İlk metro hattı olma özelliğine sahip U1 metro hattının yapımına başlandı. ^[3]

 #  1979: Vienna International Center açıldı. Böylece Viyana, Birleşmiş Milletler’in üçüncü merkez bürosuna ev sahipliği yapmaya başladı.

 #  20 Kasım 1979: Şehrin en büyük ve ilk minareli camisi olma özelliğine sahip Viyana Camii (Islamisches Zentrum Wien) ibadete açıldı. 65.000.000 Schilling (4,72 milyon €) yapı maliyetinin büyük kısmı Suudi Arabistan Devleti tarafından karşılandı. ^[10]

Viyana tarihi: Viyana’nın ilk ve tek minareli camisinin açılış töreni, 1979. Kaynak: [13]

 #  1981: Neue Donau projesi kapsamında Tuna Adası (Donauinsel) boş zamanları değerlendirme ve dinlenme alanı olarak halkın hizmetine sunuldu.

 #  1990’lı yıllarda Bosna-Hersek’teki savaştan kaçan 90.000 mülteci Avusturya’ya sığındı. Bunlardan 60.000’i Avusturya’nın başkenti Viyana‘ya yerleşti.

 #  1991: Her iki devlet arasındaki dostluğu simgelemesi adına Türkiye Cumhuriyeti’nin bir hediyesi olarak adını, II. Viyana Kuşatması esnasında burada bulunan Osmanlı siperlerinden alan Türk Siperleri Parkı’na (Türkenschanzpark) yaptırılan Yunus Emre Çeşmesi açıldı.

Türk Siperleri Parkı’nda bulunan Yunus Emre Çeşmesi. Fotoğraf: © Muratcan Gümüş, Türkenschanzpark, Kasım 2018.

 #  01.01.1995: 12.06.1994 tarihinde yapılan referandumun sonucu itibarıyla Avusturya’nın başkenti Viyana, bir Avrupa Birliği (AB) ülkesi başkenti statüsüne sahip oldu. [23].

Viyana tarihi – 21. yy’da Viyana

 #  2002: Avusturya’nın para birimi Schilling tedavülden kalktı, yerini AB ortak para birimi Euro‘ya bıraktı.

 #  2008: Avusturya ve İsviçre’nin ortaklaşa ev sahipliği yaptıkları Avrupa Futbol Şampiyonası finali Viyana’da gerçekleşti.

 #  2011: Avusturya’nın son imparatoru ve Macaristan’ın son kralının en büyük oğlu olan ve uzun yıllar Avrupa Parlamentosu’nda görev yapan Otto von Habsburg vefat etti ve Viyana’da Kapuzinergruft‘a defnedildi.

 #  2015: Conchita Wurst’un bir önceki yıl yarışmayı kazanması sonucu Viyana, 2015 Eurovision Şarkı Yarışması‘na ev sahipliği yaptı.

2015 Eurovision Şarkı Yarışması Viyana’da gerçekleşti. Kaynak: zimbio.com

 #  2020: Bir uluslararası danışmanlık şirketi olan Merker’in 39 farklı kriteri göz önünde bulundurarak dünyadaki büyük şehirler arasında yaptığı karşılaştırma sonucu ulaştığı bilgilere dayanarak hazırladığı listede Viyana, onuncu (10.) kez arka arkaya Dünyanın En Yaşanabilir Şehri seçildi.

Kaynakça

[1] Stadt Wien, MA 23: Wien in Zahlen. Erişim tarihi: 10.12.18. URL: https://www.wien.gv.at/statistik/pdf/wieninzahlen-2018.pdf

[2]  Stadt Wien: Viyana tarihi – Başlangıçtan 1848 devrimine kadar. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: https://www.wien.gv.at/tr/tarih/1848ekadar.htm

[3] Stadt Wien: Viyana tarihi – 1848’den günümüze. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: https://www.wien.gv.at/tr/tarih/1848dengunumuze.htm

[4] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Vindobona. Erişim tarihi: 11.12.18. URL:

[5] Stadt Wien: Die Römer in Wien – Stadtgeschichte Wiens. Erişim tarihi: 11.12.18. URL:

[6] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Danubius. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Danubius

[8] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Augustin Hirschvogel. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Augustin_Hirschvogel

[9] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Stadtplan, Augustin Hirschvogel (1547). Erişim tarihi: 11.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Stadtplan,_Augustin_Hirschvogel_(1547)

[10] İslam Ansiklopedisi: VİYANA. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: https://islamansiklopedisi.org.tr/viyana

[11] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Kelten. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Kelten

[12] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Dreifaltigkeitssäule. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Dreifaltigkeitss%C3%A4ule_(1)

[13] Avusturya Ulusal Kütüphanesi: Bildarchiv Austria. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: http://www.bildarchivaustria.at

[14] Recht und Gesellschaft im Mittelalter: Bildarchiv Austria. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: https://www.wien.gv.at/kultur/archiv/geschichte/ueberblick/recht.html

[15] Wiener Weltausstellung: Vorgeschichte. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: http://www.wiener-weltausstellung.at/

[16] Gümüş, Muratcan: Viyana Askeri Tarih Müzesi. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: https://www.muratcangumus.com/viyana-askeri-tarih-muzesi

[17] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Schulpflicht. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Schulpflicht

[18] Gümüş, Muratcan: Schönbrunn Sarayı. Erişim tarihi: 11.12.18. URL: https://www.muratcangumus.com/schonbrunn-sarayi

[19]  Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Recht und Gesellschaft im Mittelalter. URL: Erişim tarihi: 14.12.18. https://www.wien.gv.at/kultur/archiv/geschichte/ueberblick/recht.html

[20] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Recht und Gesellschaft im Mittelalter. URL: Erişim tarihi: 14.12.18. https://www.wien.gv.at/kultur/archiv/geschichte/ueberblick/recht.html

[21] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Vogelschau von Wien, Jakob Hoefnagel (1609). Erişim tarihi: 14.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Vogelschau_von_Wien,_Jakob_Hoefnagel_(1609)

[22] Gümüş, Muratcan: Viyana Üniversitesi. Erişim tarihi: 14.12.18. URL: https://www.muratcangumus.com/viyana-universitesi

[23] Österreich. Zahlen. Daten. Fakten, Şubat 2017. Erişim tarihi: 14.12.18. URL: https://www.statistik.at/web_de/services/oesterreich_zahlen_daten_fakten/index.html

[24] 30 Jahre Volksabstimmung Zwentendorf. Erişim tarihi: 14.12.18. URL: http://oe1.orf.at/artikel/213810

[25] Die Geschichte des Stephansdoms. Erişim tarihi: 15.12.18. URL: http://www.stephansdom.at/dom_geschichte.htm

[26] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Johannes Deodat. Erişim tarihi: 15.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Johannes_Deodat

[27] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Tiergarten Schönbrunn. Erişim tarihi: 15.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Tiergarten_Sch%C3%B6nbrunn

[28] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Orientalische Akademie. Erişim tarihi: 15.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Orientalische_Akademie

[29] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Wolferl und Nannerl am Wiener Hof. Erişim tarihi: 15.12.18. URL: https://www.br-klassik.de/themen/klassik-entdecken/wolfgang-nannerl-mozart-maria-theresia-schloss-schoenbrunn-was-heute-geschah-1762-100.html

[30] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Ringstraße. Erişim tarihi: 15.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Ringstra%C3%9Fe

[31] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Erste Hochquellenleitung. Erişim tarihi: 15.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Erste_Hochquellenleitung

[32] Stadt Wien, Wien Geschichte Wiki: Zweite Hochquellenleitung. Erişim tarihi: 15.12.18. URL: https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Zweite_Hochquellenleitung

[33] Wikipedia: Wien. Erişim tarihi: 16.12.18. URL: https://de.wikipedia.org/wiki/Wien

Diğer bağlantılar

Viyana tarihi ve kültür tarihine dair birçok antika kitap dijital olarak bu bağlantıda: Wienbibliothek digital.

Avusturya Ulusal Kütüphanesi’nin (Österreichische Nationalbibliothek) dijital fotoğraf arşivi: Bildarchiv Austria.

Avusturya’nın başkenti Viyana tarihi – Muratcan Gümüş, Aralık 2018.